مدیریت دانش
رضا کریمی؛ فاطمه اسحاقی مسکونی
چکیده
هدف: هدف از این پژوهش، ارزیابی محتوا کتاب‌های درسی دوره ابتدایی از نظر میزان توجه به مفاهیم اشتراک دانش است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر، به لحاظ رویکرد، کمّی و به لحاظ هدف، از نوع کاربردی است. برای انجام این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است؛ واحد تحلیل صفحات (متن، تمرین، تصویر، پانویس) که با مطالعات، تصاویر، تمرین‌ها و فعالیت ...
بیشتر
هدف: هدف از این پژوهش، ارزیابی محتوا کتاب‌های درسی دوره ابتدایی از نظر میزان توجه به مفاهیم اشتراک دانش است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر، به لحاظ رویکرد، کمّی و به لحاظ هدف، از نوع کاربردی است. برای انجام این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است؛ واحد تحلیل صفحات (متن، تمرین، تصویر، پانویس) که با مطالعات، تصاویر، تمرین‌ها و فعالیت صورت گرفته است. ابتدا مفاهیم بدست آمده در اشتراک دانش (ضمنی و عینی) و گروهی و فردی جای گرفتند؛ ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل چک‌لیست محقق ساخته است. جامعه پژوهش را کلیه کتاب‌های درسی دوره ابتدایی منتشره شامل 41 کتاب است و از نمونه‌گیری صرف‌نظر شده است. در کلیه کتاب‌های درسی مورد تحلیل، 946 مؤلفه شناسایی شد. سپس داده‌های گردآوری شده به کمک نرم افزار اکسل و با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که مؤلفه فعالیت گروهی (دانش ضمنی) بیشترین میزان فراوانی را به خود اختصاص داده و کمترین میزان مؤلفه مربوط به مؤلفه هنر و سرگرمی (ضمنی) است. همچنین در بین کتاب‌های درسی، کتاب علوم تجربی بیشتر از سایر کتابها به مفاهیم اشتراک دانش توجه شده است. در بین کتاب های درسی، داده‌های بهنجار شده برحسب کتابها، بیشترین ضریب اهمیت از بین دروس مختلف دوره ابتدایی مربوط به کتاب فارسی است و برای بهبود وضعیت اشتراک دانش و دستیابی به اهداف راهکارهایی ارائه گردید.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که میزان توجه به مؤلفه‌های اشتراک دانش در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی متوازن نیست و پایه ششم بیشترین میزان توجه را به خود اختصاص داده است. همچنین، کتاب‌های علوم تجربی، فارسی و کار و فناوری بیشترین اهمیت را در زمینه اشتراک دانش دارند. اگرچه اشتراک دانش ضمنی در کتاب‌های درسی برجسته است و به رشد مهارت‌های دانش‌آموزان کمک می‌کند، اما تبدیل آن به دانش عینی به‌عنوان چالشی مهم باقی مانده است. برای بهبود این وضعیت، لازم است دفتر تألیف کتاب‌های درسی به توزیع متوازن مؤلفه‌های اشتراک دانش در تمام پایه‌ها توجه کند، معلمان از روش‌های تدریس فعال استفاده نمایند و مدارس بستر مناسبی برای تقویت تعاملات دانش‌آموزان و تبدیل دانش ضمنی به عینی فراهم آورند. این اقدامات می‌تواند دانش‌آموزان را برای مشارکت مؤثر در سازمان‌های دانش‌بنیان در آینده آماده کند.
