مدیریت دانش
فرشاد پرهام نیا
چکیده
هدف: : یکی از عوامل مهمی که در رفتار اطلاع‌یابی افراد نقش اساسی ایفا می‌کند، عوامل روانشناختی است. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر روانشناختی بر رفتار اطلاع‌یابی کاربران اطلاعاتی با استفاده از مرور نظام‌مند می‌باشد.
روش شناسی: روش پژوهش این مطالعه، با استفاده از روش مرور نظام‌مند انجام گردید. در این مطالعه با استفاده از چارچوب ...
بیشتر
هدف: : یکی از عوامل مهمی که در رفتار اطلاع‌یابی افراد نقش اساسی ایفا می‌کند، عوامل روانشناختی است. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر روانشناختی بر رفتار اطلاع‌یابی کاربران اطلاعاتی با استفاده از مرور نظام‌مند می‌باشد.
روش شناسی: روش پژوهش این مطالعه، با استفاده از روش مرور نظام‌مند انجام گردید. در این مطالعه با استفاده از چارچوب آرکسی و اومالی (2005) به عنوان راهنمای اصلی در نظر گرفته شد. این راهنما شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های ساختارمند و دقیق برای طراحی، اجرا و گزارش نتایج در مطالعات مرور نظام‌مند است. این مراحل شامل تعیین سؤال؛ شناسایی مطالعات مرتبط؛ معیار انتخاب مطالعات؛ استخراج داده‌ها؛ خلاصه‌سازی و گزارش یافته‌ها است. پس از جستجو در پایگاه اطلاعاتی پژوهشگاه علمی جهاد دانشگاهی و پورتال جامع علوم انسانی تعداد 484 مقاله بررسی شد که پس از حذف تکرار و اعمال معیارهای انتخاب مقاله در مجموعه 25 مقاله جهت تحلیل انتخاب شدند.
یافته ها: یافته‌های نشان داد از 25 مقاله، 20 مقاله به روش پیمایشی، 3 مقاله تجربی و 2 مقاله از نوع کتابخانه‌ای بودند. همچنین 18 مقاله، جامعه آماری آن‌ها مربوط به دانشجویان به ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی، 2 مقاله مربوط به دانش‌آموزان دبیرستان‌ها، 1 مقاله مربوط به کتابخانه‌های عمومی، 1 مقاله مربوط به حوزه‌های علمیه و 1 مقاله مربوط به به اعضای هیأت علمی بودند. از طرف دیگر 2 مقاله فاقد جامعه آماری بودند. همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد مهمترین عوامل مؤثر روانشناختی بر رفتار اطلاع‌یابی شامل سه مؤلفه اصلی و 16 متغیر بود که این مؤلفه‌ها و متغیرها شامل عوامل اجتماعی-تربیتی (مشاوره اطلاعاتی و خودکارآمدی)، عوامل شناختی (سبک‌های تفکر، تفکر انتقادی، خلاقیت، کنجکاوی و هنجارهای ذهنی، باورهای انگیزشی، سبک‌های شناختی، راهبردهای شناختی و فراشناختی، باورهای معرفت شناختی، یادگیری خودراهبر و خودتنظیمی) و عامل اختلالات روانی و شخصیت (اضطراب، هیجان و شخصیت) طبقه‌بندی شد.
نتیجه گیری: عوامل روانشناختی نقش مهمی در رفتار اطلاع‌یابی کاربران اطلاعاتی در جوامع مختلف دارند و جامعه ایرانی هم از این قاعده مستثنی نیست. با این وجود در مقالات منتشر شده در حوزه رفتار اطلاع‌یابی بیشتر به محمل‌های اطلاعاتی پرداخته شده و کمتر به ویژگی‌های روانشناختی افراد که نشأت گرفته از روان و ذهن انسان بوده، توجه شده است. بنابراین ضروری است که برنامه‌ریزان بتوانند با تمرکز بر این عوامل در راستای ارتقاء و بهبود کیفیت اطلاع‌یابی گام‌های مهمی بردارند. همچنین این اثر این امکان را برای پژوهشگران فراهم می‌آورد تا با اطلاع از خلاءهای موجود در زمینه عوامل مؤثر روانشناختی بر رفتار اطلاع‌یابی را در پژوهش‌های آتی با آگاهی بیشتری مورد مطالعه قرار دهند.
