نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

این پژوهش به توصیف مفهوم ثروت علمی و ارائه چارچوبی برای اندازه‌گیری و بازنمایی وضعیت پراکندگی جغرافیایی ثروت علمی می‌پردازد و برای این کار، توزیع ثروت علمی در ایران را مطالعه می‌کند. هدف اصلی این مقاله، مطالعه الگوهای مشارکت استان‌های ایران در تولید علم از یک سو و در بهره­گیری از تولیدات علمی کشور از سوی دیگر است. داده‌های مورد استفاده در این تحقیق شامل پایان‌نامه و مقالات نمایه شده در پایگاه‌های اطلاعاتی ایرانداک است. در مقاله حاضر، ابتدا مبانی نظری و پیشینه علمی موجود در خصوص تولید علم مورد مطالعه قرار گرفته­است. سپس شاخص‌های تعیین کننده ثروت علمی بررسی و دسته بندی شده‌اند. در ادامه، سی و یک استان کشور بر اساس دو معیار کلان میزان مشارکت در تولید محصولات علمی و میزان بهره‌مندی از یافته‌ها و تولیدات علمی کشور مطالعه شده‌اند. در نهایت، رده بندی استان‌ها بر اساس مشارکت در ثروت علمی کشور با بهره گیری از پنج شاخص مختلف صورت گرفته است و استان‌های ثروتمند، برخوردار و محروم علمی کشور مشخص شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که 70% ثروت علمی کشور مربوط به 20% استان‌های ایران است. همچنین یافته‌ها حاکی از سهم بسیار زیاد استان تهران در ثروت علمی کشور با در نظر گرفتن تمامی معیارهاست. نتایج به دست آمده می‌تواند ضمن ارائه تصویری از وضعیت پراکندگی ثروت علمی در کشور، امکان برنامه‌ریزی برای توسعه علمی متوازن مناطق را فراهم سازد. 

کلیدواژه‌ها

• ثروت علمی
• ایران
• علمسنجی
• استانهای ایران
• توزیع جغرافیایی
• اطلاعات مکان

عنوان مقاله [English]

Scientific wealth and a measure of its geographical dispersion in Iran

چکیده [English]

The present research deals with the scientific wealth concept, presenting a framework for the measurement and manifestation of its geographical dispersion and studying the dispersion of scientific wealth in Iran. The purpose of the research is to study the cooperation rate of Iran’s provinces in scientific production as well as their use of it. The data employed in this research is the dissertations and journal articles available through IRANDOC databases. The theoretical foundations of scientific production and a literature review concerning it have been studied firstly. Then scientific wealth indices have been studied and categorized. 31 Iran’s provinces have been surveyed based on the main criteria of cooperation rate in scientific production and use rate of the produced items. Eventually, provinces have been ranked based on their cooperation rate in scientific production of the country using five different indices and the rich, medium, and poor provinces designated. Results indicate that some 70% of country’s scientific wealth belongs to only 20 provinces. Results also indicate that Tehran has a very large proportion of country’s scientific wealth considering all criteria. Results, while presenting an illustration of the geographic dispersion of country’s scientific wealth, can help to plan a balanced development for the whole areas of the county.

کلیدواژه‌ها [English]

• scientific wealth
• Iran
• Scientometrics
• Iran’s provinces
• geographical dispersion
• location information