نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، گروه کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، اصفهان، ایران.

2 دانشجوی دکترای کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات در امور سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، گروه کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف: در پژوهش حاضر، برنامه درسی مقطع کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی با برنامه های درسی رشته ها و گرایش های مشابه موجود در ایران مورد مقایسه قرار گرفته است.
روش : روش پژوهش تطبیقی بود. ابزار گردآوری داده‌ها، چک لیست تهیه شده از سرفصل ها و گرایش های مصوب کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، علم اطلاعات و دانش‌شناسی و کتابداری و اطلاع رسانی بود.
یافته ها: رشته مورد بررسی با رشته مشابه آن در دانشگاه آزاد مشابهت بیشتری نسبت به رشته مشابه در وزارت علوم دارد. مقایسه گرایش‌های موجود، نشان داد این رشته بیشترین تطابق را با گرایش اطلاع‌رسانی(93.75 %) و کمترین تشابه را با گرایش مدیریت کتابخانه های دیجیتال(37.5 %) دارد.
نتیجه گیری: وجود سرفصل‌های مشابه این رشته با دو رشته بررسی شده نشان می دهد این رشته نمی تواند پاسخگوی نیازهای متعدد و متفاوت جامعه پزشکی و علوم وابسته باشد. تغییر سرفصل‌های این رشته و ایجاد گرایش‌هایی مانند کتابدار بالینی، کتابدار بیمارستانی، کتابداری مبتنی بر شواهد و غیره در مقطع کارشناسی ارشد می تواند خلاءهای موجود را پر کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Master of Science Curriculum of Medical Library and Information Science with Similar Curriculums in Iran

نویسندگان [English]

  • Firoozeh Zare-Farashbandi 1
  • Azra Daei 2

چکیده [English]

Purpose: It’s essential to review and update medical library and information science curriculum, because of influence from developments in other related sciences. This study aimed to compare and implement the curriculum of the Master of Science curriculum of medical library, with curriculums of similar fields in Iran.

Methods: This research used comparative method. Checklist of curriculums was used for data collection, medical library and information science, knowledge and information science, library and information science.

Results: Medical Library and information science curriculum was mostly similar with field of study curriculum in Islamic Azad University. Compare in current areas of study showed this medical librarianship had most closely match with information science area of study (93.75%) and the lowest similarity with digital library management (37.5%).

Conclusion: Similarity between medical library and information science curriculum with other curriculums showed this field couldn’t fulfill numerous and varied needs of the medical community and related sciences. Changing in curriculum and creation of area of study like medical librarianship, hospital librarianship, evidence base librarianship and etc. could fill the gaps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative Study
  • Educational program
  • Master of Science
  • official curriculum
  • medical and information science
آقازاده، احمد. (1386). آموزش و پرورش تطبیقی. تهران: سمت.
امین بیدختی، علی اکبر و عیدی، اکبر(۱۳۸۵). استانداردسازی پیش شرط ضروری اعتبارسنجی در ارتقاء کیفیت نظام آموزش عالی، کنگره ملی علوم انسانی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. قابل دسترس در: http://www.civilica.com/paper-socialscienceconf01-socialscienceconf01_164.html//(4 دی 1394)
بازرگان، عباس. (1386). ارزیابی مستمر برای بهبود کیفیت دانشگاهی: نگاهی به یک دهه تجربه در نظام آموزش عالی ایران. تـهران: سازمان سنجش آموزش کشور.
بیگدلی، زاهد و حمدی­پور، افشین. (1391). تحلیل محتوایی برنامه آموزشی دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع‌رسانی مصوب سال­های 1375 و 1388. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات.28(2)، 283-304.
تهوری زهرا. (1385). لزوم بازنگری در برنامه‏های آموزش کتابداری و اطلاع‏رسانی با توجه به نیازهای مهارتی جدید کتابداران و اطلاع‏رسانان. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات ،17 (1)، 143- 162.
جعفری­هرندی، رضا، میرشاه جعفری، سید ابراهیم و لیاقت دار، محمد جواد. (1389). بررسی تطبیقی عنصر محتوا در برنامه درسی آموزش عمومی علوم ایران و چند کشور جهان. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 11(1)، 235-260.
حری، عباس. (1384). چالش­ها وراهکارهای آموزش کتابداری در گفت و گو با دکتر عباس حری. فرزاد دادرس (مصاحبه­گر). کتاب ماه کلیات، 8(6و7)، 6-17.
حسن­زاده، محمد. (1383). نقش کتابداران و اطلاع­رسانان در مدیریت دانش سازمان­ها (با نگاهی به سرفصل‌های مقاطع سه‌گانه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران). مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 15(3)، 101-114.
حیدری، غلامرضا. (1390). آموزش کتابداری و علم اطلاعات در ایران موانع و راهکارها. کتابداری و اطلاع­رسانی، 14(2)، 71-106.
داورپناه، محمدرضا، فتاحی، رحمت­الله و خسروی عبدالرسول. (1388). نظرسنجی از جامعه کتابداری و اطلاع­رسانی پیرامون نام رشته واحتمال بازنگری در آن. اطلاع­شناسی، 3(24)، 3-32.
دیانی، محمدحسین. (1379). برنامه آموزشی دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع­رسانی: پیشنهادهایی برای تحول. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 3(1)، 1-20.
زارع­فراشبندی، فیروزه، عالیپور، الهام، عزیزی، عبدالنبی و عزیزی احمد. (1383). عدم تناسب سرفصل­های دوره آموزشی کارشناسی کتابداری و اطلاع­رسانی پزشکی در برآوردن نیازهای اطلاعاتی نوین جامعه پزشکی. احمد پاپی (ویراستار)، مجموعه مقالات ششمین همایش ملی کتابداری و اطلاع­رسانی پزشکی با تکیه بر نظام­های نوین اطلاع­رسانی و پژوهش­های پزشکی. اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
سرمد، زهره و وزیری، مژده. (1377). شاخص­های کیفیت برنامه درسی در آموزش عالی. مجله علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، 24 و 25، 151-166.
علومی، طاهره. (1380). ارزیابی وضعیت علمی رشته کتابداری و اطلاع­رسانی مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه­های تربیت مدرس، تهران و علوم پزشکی ایران در سال­های 1365-1373. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 6(1)، 41-65.
غفاری، رضا و دیگران. (1390). مقایسه برنامه آموزش پزشکی عمومی در ایران با چند دانشکده پزشکی معتبر از کشورهای منتخب جهان. آموزش در علوم پزشکی، 11(7)، 819-831.
فتاحی، رحمت­الله. (1379). الگویی برای بازنگری و تجدید ساختار آموزش­های کتابداری و اطلاع­رسانی در ایران با توجه به تحولات جدید در محیط اطلاعاتی. کتابداری و اطلاع­رسانی، 3(1)،21-44.
فتحی­واجارگاه، کوروش و شفیعی، ناهید. (1386). ارزشیابی کیفیت برنامه درسی دانشگاهی (مورد برنامه درسی آموزش بزرگسالان). مطالعات برنامه درسی، 2 (5)، 1-26.
کوکبی، مرتضی. (1376). نگاهی به دروس سازماندهی مواد. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات،3(8)، 57-69.
گرایی، احسان و حیدری، غلامرضا (1394). نظریه شایستگی­های کانونی: الگویی برای برنامه­ریزی آموزش علم اطلاعات و دانش­شناسی. تحقیقات اطلاع­رسانی و کتابخانه­های عمومی، 21(3)، 467-490.
مختاری، حیدر (1384). برنامه درسی رشته کتابداری و اطلاع­رسانی پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 16(2)،25-32.
منصوریان، یزدان. (1390). گرایش­های تخصصی و بین­رشته­ای در علوم کتابداری و اطلاع­رسانی. کتاب ماه کلیات. 166، 58-63.
نوکاریزی، محسن. (1383). بررسی برنامه­های درسی دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع­رسانی. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 7(2)، 57-69.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شورای عالی برنامه­ریزی علوم پزشکی. (1389). مشخصات کلی، برنامه، سرفصل دروس و نحوه ارزشیابی برنامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع­رسانی پزشکی. مصوب چهل و دومین جلسه شورای عالی برنامه برنامه­ریزی علوم پزشکی مورخ 9/3/1389. تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. قابل دسترس در: http://mbs.behdasht.gov.ir/index.aspx?siteid=176&pageid=27540//(4 دی 1394)
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورای عالی برنامه­ریزی آموزشی. (1390). برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد رشته علم اطلاعات و دانش­شناسی گرایش مطالعات کتابخانه­های عمومی. مصوب هفتصد و نود و دومین جلسه شورای برنامه­ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورخ 10/10/90. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. قابل دسترس در:  http://www.msrt.ir/fa/prog/Pages/ApprovedCourses.aspx//(4دی 1394 )
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورای عالی برنامه­ریزی آموزشی. (1391). برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد رشته علم اطلاعات و دانش­شناسی گرایش مدیریت اطلاعات. مصوب هشتصد و چهارمین جلسه شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورخ 19/6/91. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.قابل دسترس در: http://www.msrt.ir/fa/prog/Pages/ApprovedCourses.aspx//(6 دی 1394)
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورای عالی برنامه­ریزی آموزشی. (1391). برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد رشته علم اطلاعات و دانش­شناسی گرایش مدیریت کتابخانه­های دیجیتال. مصوب هشتصد و بیست و یکمین جلسه شورای برنامه­ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورخ 15/11/91. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. قابل دسترس در:  http://www.msrt.ir/fa/prog/Pages/ApprovedCourses.aspx//(6 دی 1394)
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورای عالی برنامه­ریزی آموزشی. (1391). برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد رشته علم اطلاعات و دانش­شناسی گرایش مدیریت کتابخانه­های دانشگاهی. مصوب هشتصد و چهارمین جلسه شورای برنامه­ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورخ19/6/91 . تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. قابل دسترس در:  http://www.msrt.ir/fa/prog/Pages/ApprovedCourses.aspx//(6 دی 1394)
وزارت فرهنگ و آموزش عالی، شورای عالی برنامه­ریزی آموزشی. (1375). مشخصات کلی، برنامه آموزشی و سرفصل دروس دوره کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع­رسانی. مصوب سیصد و بیست و چهارمین جلسه شورای عالی برنامه­ریزی مورخ 18/6/1375 . تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی. قابلی دسترس در: http://sep.iau.ir///(4 دی 1394)
یمانی، نیکو، نصراصفهانی، احمدرضا و صبری، محمدرضا. (1389). روند بازنگری برنامه‌های درسی رشته‌های علوم پزشکی در کشور. مطالعات برنامه درسی، 4(16)،16-28.
 
Begum, R. & Bahri, C.N. (2000). The 2020 academic librarian meeting the challenge of change. Available from: http://www.iiu.edu.my/iclise/files/session4/pres4/2.htm.(Accessed 25 Des 2015)
Carnaby, P. (2011). Connecting the knowledge networks: Reimagining academic libraries to 2020. Available from:http://conference.ifla.org/past-wlic/2011/122-carnaby-en.pdf  (Accessed 1 Feb. 2016)
Clark, B. R. (1998). Creating entrepreneurial universities: organization pathways of transformation. London: Pergamon press.
Khalid, M. A. (2003). Comparison between needed competencies of academic librarians and LIS curricula in Pakistan. The Electronic Library, 21(2):, 99 – 109.
Li, M. & Luo, Y. (2015). Research on the Architecture of Future Library Based on Big Data. ISRME 2015. Available from:  http://www.atlantis-press.com/php/download_paper.php?id=18427 (Accessed 25 Des. 2015)
Mi, M. (2011). Renewed roles for librarians in problem-based learning in the medical curriculum. Medical Reference Services Quarterly, 30 (3):, 269-282.
Ocholla, D. & Bothma, T. (2007). Trends, challenges and opportunities for LIS education and training in Eastern and Southern Africa. New Library World, 108(2/1):, 55-78.
Thomas, G. & Carrol, V. (2006). Curriculum revision: Product innovation for quality income. Quality Management; 15(4): ,285-290.