نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دانشگاه تهران

2 استادیار دانشگاه تهران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر درصدد است تا شاخص‏های یادگیری خودراهبر در دانشجویان علم اطّلاعات و دانش‏شناسی را بررسی کرده و میزان اثربخشی تکنیک نقشه‏های مفهومی و روش مشارکتی را بر آن‏ها ارزیابی نماید.
روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی، و به لحاظ شیوه‏ی گردآوری داده‏ها شبه تجربی همراه با پیش‌آزمون و پس‌آزمون است. در ابتدا با استفاده از روش تحلیل متن عوامل مؤثّر بر یادگیری خودراهبر و مؤلفه‏های مربوط به آن کشف شده و پرسشنامه استاندارد فیشر و همکاران جهت سنجش میزان آمادگی یادگیری خودراهبر دانشجویان مورد بهره‏برداری قرار گرفت.
به منظور ارتقای مؤلفه‏های مذکور، با پیاده‏سازی تکنیک نقشه‏های مفهومی و آموزش مبتنی بر روش مشارکتی مداخله‏ی آزمایشی صورت پذیرفت.
نتیجه‏گیری: در شرایطی که آموزش با استفاده از تکنیک نقشه‏های مفهومی بر یادگیری خود راهبر و هیچ‏یک از مؤلفه‏های آن تأثیر معناداری نداشت، بهره‏گیری از روش یادگیری مشارکتی تأثیر معناداری را بر تمامی آن‏ها نشان می‏دهد. با آموزش به شیوه‏ی یادگیری مشارکتی انگیزش یادگیری، خودکنترلی و خودمدیریتی دانشجویان افزایش یافته و انتظار می‏رود روحیه‏ی خوداتّکایی، رضایت از فرایند آموزشی و موفقیّت تحصیلی دانشجویان فزونی یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey on Promoting Self-directed Learning Readiness Scale by Utilizing Concept Maps and Collaborative Learning in Information Science and Knowledge Studies (Case Study: University of Tehran)

نویسنده [English]

  • Amir Hessam Radfar 1

1 Information Science, Management faculty, University of Tehran

2

چکیده [English]

Goal: This study aims to discover self-directed learning’s components among the university students studying in the field of Information Science and Knowledge Studies, as well as to apply two new teaching methods including concept maps and collaborative learning.
Method: Considering the type of data collection, this research is classified as the semi-experimental method along with pre-test and post-test. Firstly, the influential elements impacting on self-directed learning and its different components were discovered by text analysis method. Then, the Fisher’s questionnaire was used to measure the self-directed learning’s components of the mentioned students in the pre-test stage. Improving the self-directed learning’s components, two new teaching methods including concept maps and collaborative learning were applied. Finally, the Fisher’s questionnaire was used for the post-test stage.
Results: The findings indicate that utilizing collaborative learning has a meaningful impact on the self-directed learning’s components among the students studying in the field of Information Science and Knowledge Studies in University of Tehran, while concept map method has no such meaningful impact.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Collaborative Learning
  • Concept Map
  • Information Science and Knowledge Studies
  • Self-Directed Learning
امیدی نجف‏آبادی، مریم و کاظمی، حسین (1391). "عوامل مؤثر بر میزان آمادگی یادگیری خود راهبر دانشجویان دانشکده کشاورزی واحد علوم تحقیقات تهران". مجله پژوهش‏هاى ترویج و آموزش کشاورزى، سال پنجم، شماره 4.
بازرگان، عبّاس (1387). "مقدمه‏ای بر روش‏های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری". تهران: نشر دیدار.
بهروزی، ناصر، شغابی، معصومه، مهرابی‏زاده هنرمند، مهناز و مکتبی، غلام‏حسین (1392). "بررسی رابطه‏ی یادگیری خود راهبر با عملکرد تحصیلی و رضایت از زندگی در دانش‏آموزان". مجله‏ی علوم تربیتی، سال ششم، شماره 1.
جویس، بروس (1384). "الگوهای تدریس 2004". مارشا ویل و امیلی کالهون. ترجمه محمدرضا بهرنگی. تهران: انتشارات کمال تربیت.
حاتمی، جواد، میرزایی، عبدالله و عباسی جواد، رسول (1388). "بهبود کیفیت آموزش مفاهیم درس شیمی به کمک نقشه های مفهومی". فناوری آموزش (فناوری و آموزش)، دوره 3، شماره 4.
حرّی، عباس (1385). "اطلاعرسانی: نگرش­ها و پژوهش­ها". (چاپ دوم). تهران: کتابدار.
حرّی، عباس (1388). "آموزش کتابداری و اطلاع‏رسانی در ایران". کتاب ماه کلیّات، شماره 136، فروردین.
حیدری، غلام‏رضا (1390). "آموزش کتابداری و علم اطلاعات در ایران: موانع و راهکارها". فصلنامه کتابداری و اطلاع‏رسانی، شماره 54، جلد دوم.
حسینی، زهرا (1388). "یادگیری مشارکتی و تفکّر انتقادی". فصلنامه‏ی روانشناسی ایرانی، سال پنجم، شماره 19.
رحمانی، آزاد، محجل‌اقدم، علیرضا، فتحی‌آذر، اسکندر و عبدالله‌زاده، فرحناز (1386). "مقایسه تأثیر آموزش بر مبنای نقشه مفهومی با روش تلفیقی بر یادگیری درس فرایند پرستاری دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تبریز". آموزشدرعلومپزشکی، دوره 7، شماره 1، بهار و تابستان.
سعیدی، علی، سیف، علی اکبر، اسدزاده، حسن و ابراهیمی قوام، صغری (1392). "تأثیر مطالعه به کمک نقشه‏های مفهومی بر درک مطلب دانش‏آموزان سال سوم متوسطه". مجله‏ی روان شناسی مدرسه، دوره 2، شماره  3-143/125.
سیف، علی اکبر (1387). "روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش (ویرایش ششم). تهران: نشر دوران.
سلطانی عربشاهی، کامران، نعیمی، لیلا و بیگدلی، شعله (1391). "میزان آمادگی یادگیری خودراهبر در دانشجویان رشته پزشکی". فصلنامه راهبردهای آموزش، دوره 5، شماره 3، پاییز.
شیخی فینی، علی اکبر، زارعی، اقبال و سعادت‏زاده، سمیه (1392). "تأثیر روش تدریس مشارکتی با تأکید بر جرئت آموزی (بیانی) بر پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان در درس دین و زندگی". دوفصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، سال بیستم، دوره جدید، شماره 3.
فتحی آشتیانی، علی و ایوبی، منیژه (1378). "مقایسه‏ی یادگیری مشارکتی و یادگیری سنّتی بر پیشرفت تحصیلی". مجله‏ی روانشناسی، سال سوّم، شماره 3.
فلیک، اوه (1388). "درآمدی بر تحقیق کیفی". ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
صفوی، امان الله (1382)."روش‏هاوفنونوالگوهای تدریس". تهران: انتشارت سمت.
معطری، مرضیه، سلیمانی، سارا، جمالی مقدم، ندا و مهبودی، فرخنده (1391). "تأثیر آموزش نقشه مفهومی بر مهارت‏های تفکّر انتقادی اختصاصی پرستاری در دانشجویان پرستاری". مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره 12، شماره 10.
مصر آبادی، جواد، حسینی نسب، داوود، فتحی‏آذر، اسکندر و مقدّم، محمّد (1388). "تأثیر ساخت و ارائه‏ی نقشه‏ی مفهومی وسبک یادگیری بر یادداری، درک و حل مسأله در زیست‏شناسی". مطالعاتتربیتیوروانشناسی، دوره 10، شماره 3.
مصر آبادی، جواد و استوار، نگار (1388). "اثربخشی نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در دروس زیست‏شناسی، روان‏شناسی و فیزیک". اندیشه‏های نوین تربیتی، شماره 1، بهار.
نادی، محمدعلی و سجّادیان، ایلناز (1385)."هنجاریابی مقیاس خودراهبری در یادگیری، در مورد دانش‏آموزان دختر دبیرستان‏های شهر اصفهان". فصلنامه نوآوری‏های آموزشی، 18، 111-134.
Abd-El-Fattah, Sabry M. (2010). “Garrison’s Model of Self-Directed Learning: Preliminary Validation and Relationship to Academic Achievement”. The Spanish Journal of Psychology, Vol. 13, No. 2, pp. 586-596.
Ausubel, David P. (1965). “An evaluation of the conceptual schemes approach to science curriculum development”. Journal of Research in Science Teaching, Vol. 3, No. 4, pp. 255–264.
Best, John W (2005). “Research in Education”. Kahn, James V. Pearson; 10th Edition.
Boxtel, C. Linden, J. and Kanselaar, G. (2000). “The use of textbooks as a tool during collaborative physics learning”. The Journal of Experimental Education, No. 69, pp. 57-76.
Chan Mow, I. Tuugalei (2010). “Effectiveness of Collaborative Learning in Teaching Information Systems”. In Technological Developments in Networking, Education and Automation. pp. 83-88.
Chiou, C. C. (2008). The effect of concept mapping on students’ learning achievements and interests. Innovations in Education and Teaching International, Vol. 45, No. 4, pp. 375-387.
Chou, Pao N. (2012). “Effect of Students’ Self-Directed Learning Abilities on Online Learning Outcomes: Two Exploratory Experiments in Electronic Engineering”. International Journal of Humanities and Social Science, Vol. 2 No. 6.
Doane, Kathleen J. and Boyd, Patrick (2016). “A Symposium-Based Self-Directed Learning Approach to Teaching Medical Cell Biology to Medical Students”. Medical Science Educator, Volume 26, Issue 2,  pp. 229–237.
Fisher M, King J, and Tague G. (2001). “Development of a self-directed learning readiness scale for nursing education. Nurse Educ Today, Vol. 21,No. 7, pp. 516–525.
Gillies, R. M., Ashman, A. and Terwel, J. (2008). “The teacher’s role in implementing cooperative learning in the classroom”. Springer Science, Business Media, LLC.
Hennessey, A., and Dionig, R. A. (2013). “Implementing cooperative learning in Australian primary schools: Generalist teachers’ perspectives”. Issues in Educational Research, Vol. 23, No. 1, pp. 52-68.
Huang, Mei-hui (2008). “Factors Influencing Self-directed Learning Readiness amongst Taiwanese Nursing Students”. (Doctoral dissertation). Queensland University of Technology, School of Nursing. 
Hwang, G. J., Shi, Y. R., and Chu, H. C. (2010). “A concept map approach to developing collaborative Mind tools for context-aware ubiquitous learning”. British Journal of Educational Technology, Vol. 42, No. 5.
Kagan, L. and Kagan S. (2005). “Cooperative learning. Structures for Success”. San Clemente, CA: Kagan Publishing.
Knowles, M. (1990). “The Adult Learner: A Neglected Species (4th ed.)”. Houston: Gulf Publishing.
Lai, Horng.-J. (2011). “The Influence of Adult Learners' Self-Directed Learning Readiness and Network Literacy on Online Learning Effectiveness: A Study of Civil Servants in Taiwan”. Educational Technology & Society, Vol. 14, No. 2, pp. 98–106.
Lin, Yu-Shih, Chang, Yi-Chun, Liew, Keng-Hou and Chu, Chih-Ping (2015). “Effects of concept map extraction and a test-based diagnostic environment on learning achievement and learners' perceptions”. British Educational Research Association, Article first published online: 17 FEB (Early view); Retrieved Sept. 18, 2015, from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/bjet.12250/pdf.
Liu, Shih-Hwa and Lee, Gwo-Guang (2013). “Using a concept map knowledge management system to enhance the learning of biology”. Computers & Education, Volume 68, October 2013, Pages 105–116.

Martínez, Guadalupe, Pérez, Ángel L., Suero, María I. and Pardo, Pedro J. (2013). “The Effectiveness of Concept Maps in Teaching Physics Concepts Applied to Engineering Education: Experimental Comparison of the Amount of Learning Achieved With and Without Concept Maps”. Journal of Science Education and Technology, Vol. 22, No. 2, pp. 204-214.

Pons, Rosa M., Prieto, María D., Lomeli, Clotilde, Bermejo, María R. and Bulut, Sefa (2014). “Cooperative learning in mathematics: a study on the effects of the parameter of equality on academic performance”. Servicio de Publicaciones de la Universidad de Murcia, Vol. 30, No. 3, pp. 832-840.
Reed, W.M., Oughton, M. J., Ayersman, J.D., Ervin, R.J., and Giessler, F.S. (2000). “Computer experience, learning style, and hypermedia navigation”. Computers in Human Behavior, No. 16, pp. 609-628.
Siminica, Marian and Traistaru, Aurelia (2013). “Self-directed learning in Economic education”. International Journal of Education and Research, Vol. 1, No. 12, December.
Slavin, R.E. (2010). “Educational Psycholoy theory and Practice (10th ed.)”. Boston: Allyn and Bacon.
Solner, Alice U. (2012). “Collaborative Learning”. In Encyclopedia of the Sciences of Learning. Springer US, pp. 631-634.
Stewart, Rodney A. (2007). “Evaluating the self-directed learning readiness of engineering undergraduates: a necessary precursor to project-based learning”. World Transactions on Engineering and Technology Education, Vol. 6, No.1.
Watson, M. and Barrella, E. (2016). "Using Concept Maps to Explore the Impacts of a Learning-Cycle-Based Sustainability Module Implemented in Two Institutional Contexts." Journal of Professional Issues in Engineering Education and Practice. Volume 142, Issue 3.
Witkin, H. A., Moore, C. A., Goodenough, D. R., and Cox, P. W. (1977). Fielddependent and field-independent cognitive styles and their educational implications. Review of Educational Research, Vol. 47, No. 1, pp. 1–64.
Williams, Brett, Boyle, Malcolm, Winship, Christian, Brightwell, Richard, Devenish, Scott and Munro, Graham (2013). “Examination of self-directed learning readiness of paramedic undergraduates: A multi-institutional study”. Journal of Nursing Education and Practice, Vol. 3, No. 2.
Wolf, Michael J. and et al (2016). “Rationale and methodology of a collaborative learning project in congenital cardiac care”. American Heart Journal, Volume 174, April, pp. 129–137.