نوع مقاله : علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استاد
2 استاد دانشگاه شهید چمران اهواز
3 دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی شهید چمران اهواز
چکیده
هدف: 1) بررسی و معرفی منظورشناسی به‌لحاظ چیستی، خاستگاه و جایگاه نظری؛ 2) ارائه شواهد و مصادیقی در راستای پیوندهای نظری و کاربردی منظورشناسی با علم اطلاعات.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر به روش کتابخانه‌ای (سندی)- تحلیلی انجام شد.
یافته‌ها: طبق متون، منظورشناسی شاخه‌ای از نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی است که بر روابط بین نشانه‌ها با مفسرانشان و مطالعه معنا در بافت استفاده‌ی زبان تمرکز دارد، حاصل تلاش مشترک فیلسوفان و زبان‌شناسان و نوعی تغییر پارادایم برای پاسخ‌گویی به مسائل غیرقابل حل از سوی پارادایم‌های پیشین است. همچنین برای پیوندهای منظورشناسی با علم اطلاعات در سطح نظری شواهدی چون 1) پیوند بنیادی دو مفهوم معنا و اطلاعات، 2) تنگنای یکسان معنا- علم، 3) نشانه‌شناسی، مبنایی برای مطالعه ماهیت اطلاعات، 4) نقش منظورشناسی در دیدگاه‌ها و نظریات نوین اطلاعات و ارتباط و 5) بافت، عامل مشترک مورد توجه و در سطح کاربردی، مصادیقی چون 1) توسعه وب منظورشناختی، 2) انعکاس منظورشناسی در مطالعه تعاملات اطلاعاتی و 3) راهیابی نظریه ربط منظورشناسی به علم اطلاعات یافت شدند.
نتایج: انتظار می‌رود منظورشناسی مسیرهای نوین پژوهشی برای علم اطلاعات به ویژه در بسترهای تعامل اطلاعات فراهم سازد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Pragmatics: Nature, origin and theoretical position, emphasizing on its theoretical and practical relationships with the information science
چکیده [English]
Background and Objectives: Exploring the pragmatics from different aspects such as nature, origin, and theoretical position; 2) Giving evidences and instances for theoretical and practical relationships between pragmatics and information science.
Methodology: The document- analytic method was used.
Findings: The pragmatics is a branch of semiotics and linguistics and emphasizes on relationships of signs with their interpreters, also meaning in context. It has been developed by both philosophers and linguists and indicates a change in paradigm. Found evidences for theoretical relationships of the pragmatics and information science are: Fundamental linkage between meaning and information, same science-meaning dilemma, semiotics as a basis for studying the information nature, role of pragmatics in modern views and theories of information and communication, and context as a key common concept. Finally, found instances for practical relationship of the pragmatics with the information science includes: Development of the pragmatic web, applying the pragmatics in information interaction studies, and adapting the relevance theory of pragmatics in the information science.
Discussion: This study is expected to make new ways for information science researches especially in the information interaction era.
کلیدواژه‌ها [English]
- pragmatics
- information science
- relationships
- meaning
- context
ابن‌رسول، سید محمدرضا؛ قربان‌خانی، مرضیه و گل‌احمر، احسان (1391). معانی غیرمستقیم جملات پرسشی از دیدگاه کاربردشناسی زبان و بلاغت عربی. فصلنامه جستارهای زبانی، 3 (11)، 1-25.
بیگدلی، زاهد؛ شریفی، سمیه (1389). مفهوم بافت در حوزه رفتارهای اطلاعاتی. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 13 (3)، 31-51.
جارراللهی، فرنوش؛ مدرسی، یحیی؛ آقارسولی، زهرا؛ جعفری، سلیمه (1392). بررسی مقدماتی برخی توانایی‌های کاربردشناختی کودکان شنوا و کم‌شنوا با استفاده از آزمون بازگویی داستان. شنواییشناسی، 22(1). 95- 102. بازیابی شده در 10 مهر 1396، از http://aud.tums.ac.ir/article-1-12-fa.pdf
جمال‌پور، بیتا (1384). به‌کارگیری نشانه‌شناسی در شهرسازی. نشریه هنرهای زیبا. شماره 24، 45- 54.
رحیمیان، جلال و بتولی آرانی، عباس (1381). منظور شناسی جمله‌های پرسشی در اشعار اخوان ثالث. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، (40)، 42-55.
رضوی‌فر، اَملی، غفاری، حسین (1390). نشانه‌شناسی پیرس در پرتو فلسفه، معرفت‌شناسی و نگرش وی به پراگماتیسم. نشریه فلسفه، 39 (2)، 5- 36.
زابلی‌زاده، اردشیر؛ گلشاهی، رامین و موسوی، سیده ندا (1391). اصل همکاری گرایس در متون خبری. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، 19 (2: پیاپی 70)، 61- 90.
زندی، بهمن (1393). زبان‌شناسی نربیتی به مثابه حوزه پژوهشی میان‌رشته‌ای. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 6 (4). صص. 51-70. بازیابی شده در 20 بهمن، 1395، از http://www.isih.ir/article_174_5a0934cbdb464ca4c7d001015eb0a51c.pdf.
سعیدی، غلام‌عباس (1391). بررسی تناسب زبان‌شناختی آیات بر پایه اصل همکاری گرایس. مجله آموزه‌های قرآنی، 13(15)، 173- 195.
شریف، عاطفه (1388). تحلیلی بر ذخیره و بازیابی اطلاعات در پرتو نظریه‌های معنایی. مطالعات تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، 10(2)، 28-48.
صفوی، کورش (1360). درآمدی بر زبان‌شناسی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
عزب‌دفتری، بهروز (1370). معناشناسی در دستورزبان گشتاری. پژوهش‌های فلسفی (نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز)، 34 (140 و 141)، 108- 156.
عسکری متین، سجاد؛ رحیمی، علی (1392). ﺗﺣﻠﻳﻝ ﮔﻔﺗﻣﺎﻥ ﺣﻘﻭﻗﯽ؛ ﻭﺍﮐﺎﻭی ﻧﻘﺵ ﮐﺎﺭﮔﻔﺕ ﺩﺭ ﺑﺎﻓﺕ ﺣﻘﻭﻗﯽ. فصلنامه جستارهای زبانی، 4(4)، 151- 172.
عموزاده مهدیرجی، محمد و بهرامی، فاطمه (1389). بررسی جنبه‌های کاربردشناختی اشارات زمانی در زبان فارسی. مجله زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 2 (2)، 15-32.
فدائی، غلام‌رضا (1389). کتابداری و اطلاع‌رسانی؛ رشته یا میان‌رشته؟. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 2 (2)، 1-18. بازیابی شده در 3 آذر، 93، از http://dnl1.tebyan.net/Library/Books/pdf/Persian/f8ed3d1d7286038c033fefc5d3efbb5f.pdf
فرهنگی، علی‌اکبر (1374). ارتباطات انسانی (جلد اول، ویرایش دوم). تهران. خدمات فرهنگی رسا.
فیشر، کرن ای؛ اردلز، ساندا؛ مک چنی، لین (ویراستاران). (2008). نظریه‌های رفتار اطلاعاتی. ترجمه فیروزه زارع فراشبندی، محسن حاجی زین‌العابدینی، غلام حیدری و لیلا مکتبی‌فرد؛ ویراسته زاهد بیگدلی. تهران: کتابدار،1387.
قائمی‌نیا، علیرضا (1385). نشانه شناسی و فلسفه زبان. فصلنامه ذهن، 7(3)، 3- 24.
محمودی بختیاری، بهروز و فرشتهحکمت، نرگس (1392). کاربست نظریه‌های زبان‌شناسی در تحلیل اثر هنری. فصلنامه باغ نظر، 10 (26)، 23- 32.
معناشناسی و بازیابی اطلاعات، هفت‌گفتار (1384). ترجمه و تألیف جعفر مهراد و محمدرضا فلاحتی فومنی، مشهد: کتابخانه یارانه‌ای؛ شیراز: کتابخانه منطقه‌ای علوم و تکنولوژی[1]، 1384.
منصوری، علی (1389). نظریه معناشناختی اطلاعات. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 13 (3: پیاپی 51)، 101- 129.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی (1393). برنامه درسی دوره کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی (نسخه بازنگری شده دوم). تهران: مؤلف.
یول، جورج (1385). بررسی زبان (ویرایش سوم، ترجمه علی بهرامی). تهران: رهنما. (2006).
ACM, Inc. (2017). Information and meaning: An evolutionary perspective. Retrieved March 17, 2017, from https://dl.acm.org/citation.cfm?id=522971
Aime, X., Frust, F., Kuntz, P., & Trichet, F. (2009). Ontology personalization: An approach based on conceptual prototypicality. In L. Chen et al. (Series Eds.), Informatin Systems and Applicatoins, incl. Internetent/Web and HCI: Vol. 4537. Advances in web and network technologies, and information management (pp. 198–209). Springer: Berlin; Heidelberg.
Allan, J. et al. (2003). Challenges in information retrieval and language modeling: Report of a workshop held at the center for intelligent information retrieval, University of Massachusetts Amherst, September 2002. SIGIR Forum , 37(1), 31-47. Retrieved October 20, 2016, from https://ris.utwente.nl/ws/portalfiles/portal/6552134
Allott, N. (2013). Relevance theory. In Capone, A., Piparo, F. L., and Carapezza, M. (Eds.), Perspectives on Linguistic Pragmatics (pp. 99-130). Springer: Berlin. Retrieved October 20, 2017, from http://folk.uio.no/nicholea/papers/Draft_for_Allott,_N._(forthcoming)._Relevance_theory._In_A._Capone,_F._Lo_Piparo_&_M._Carapezza_(Eds.),_Perspectives_on_Pragmatics_and_Philosophy._Springer.pdf
Auer, P. (2009). Context and contextualization. In Jef Verschere & Jan-Ola Ostman (Eds.) Handbook of Pragmatics Highlights (HoPH): Vol. 1. Key notions for pragmatics (pp. 86- 101). Amsterdam; Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Bazire, M. and Brezillon, P. (2005). Understanding context before using it. Proceedings of CONTEXT, 29–40, Springer-Verlag. Retrieved October 20, 2016, from http://www-poleia.lip6.fr/~brezil/Pages2/Publications/CXT05-MB-PB%28LNCS3554%29.pdf
Beynon-Davies, P. (2011). Significance: Exploring the nature of information, systems and technology. London: Palgrave Macmillan.
Blair, D. C. (2006). Wittgenstein, language and information: Back to the rough ground!. Dordrecht: Springer.
Braga, A. & Logan, R. K. (2017). Communication, information and pragmatics, In Mehdi Khosrow-Pour, D.B.A (Ed. ) Encyclopedia of information science and technology (4th. ed. pp. 1186-1195). Hershey PA: IGI Global.
Brier, S. (2006). The foundation of LIS in information science and semiotics. Library Ideas, 1. Retrieved July 20, 2017, from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.644.1747&rep=rep1&type=pdf
Bussmann, H., Trauth, G., & Kazzazi, K. (1996). Routledge dictionary of language and linguistics. London; New York: Routledge. Retrieved July 12, 2013, from http://faculty.ksu.edu.sa/alwadani/The%20Library/English%20books/Routledge%20-%20%20Dictionary%20of%20Language%20and%20Linguistics.pdf
Currie, A.- M., Cohan, J., & Zlatić, L. (2000). Linguistic approaches in information retrieval of medical text. In James A., et al. (Eds.). Proceedings of the Georgetown University Round Table on Languages and Linguistics (GURT), (pp. 220-233). Washington DC: Georgetown University Press. Retrieved May 29, 2013, from http://www.lztranslation.com/pdf/InformatRetrieval.pdf
Engerer, Volkmar (2014). Exploring interdisciplinary relations between linguistics and information science from the 1960s to today: A Tredinnickian perspective. Manuscript submitted for publication. Retrieved December July 1, 2014, from https://www.academia.edu/7606894/Exploring_interdisciplinary_relations_between_linguistics_and_information_science_from_the_1960s_to_today._A_Tredinnickian_perspective
Faghih, E. & Ansari, M. J. (2013). Pragmatics effect on English writing ability among high school students. Journal of English Language Teaching and Learning, 5(11), 31- 52. Retrieved December 25, 2013, from http://elt.tabrizu.ac.ir/issue_120_121_Volume+5%2C+Issue+11%2C+Autumn+2013%2C+Page+1-180.html
Farlex, Inc. (2013). Pragmatic. In the free dictionary. Retrieved November 10, 2013, from http://www.thefreedictionary.com/pragmatic
Farlex, Inc. (2014). Pragmatic. In the free dictionary. Retrieved November 10, 2013, from http://www.thefreedictionary.com/pragmatic
HarperCollins Publishers (2017). Pragmatics. In Collins English Dictionary. Retrieved February 15, 2017, from https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/pragmatics
HarperCollins Publishers (2017). Semiosis. In Collins English Dictionary. Retrieved Junary 16, 2017, from https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/semiosis
Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company (2011a). Pragmatic. In the American Heritage Dictionary of the English Language. Retrieved October 15, 2013, from http://ahdictionary.com/word/search.html?q=pragmatic
Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company (2011b). Pragmatics. In the American Heritage Dictionary of the English Language. Retrieved October 15, 2013, from http://ahdictionary.com/word/search.html?q=pragmatics
Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company (2013). Pragmatics. In the American Heritage Dictionary of the English Language. Retrieved January 20, 2014, from http://ahdictionary.com/word/search.html?q=pragmatics
Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company (2016a). Pragmatic. In the American Heritage Dictionary of the English Language. Retrieved February 26, 2017, from http://ahdictionary.com/word/search.html?q=pragmatic
Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company (2016b). Pragmatics. In the American Heritage Dictionary of the English Language. Retrieved February 26, 2017, from http://ahdictionary.com/word/search.html?q=pragmatics
Ibekwe-SanJuan F. & Dousa T. M. (2014). Theories of information, communication and knowledge: A multidisciplinary approach. London: Springer.
Ingwersen, P. (1992). Information retrieval interaction. London: Taylors Graham.
International Pragmatics Association (IPrA) (n. d.). IPrA > Pragmatics ONLINE: Archive in open access. Retrieved January 20, 2014, from http://ipra.ua.ac.be/main.aspx?c=*HOME&n=1362
International Pragmatics Association (IPrA) (n. d.). IPrA > Pragmatics (quarterly): Quarterly Publication of the International Pragmatics Association. Retrieved January 20, 2014, from http://ipra.ua.ac.be/main.aspx?c=*HOME&n=1267
International Pragmatics Association (IPrA) (n. d.). IPrA. Retrieved January 20, 2014, from http://ipra.ua.ac.be./
Jaszczolt, K. M. (2012). Delimitation of pragmatics: Paradigms, myths and fashions. A response to Bara. Intercultural Pragmatics, 9 (1), 103-112. Retrieved October 20, 2013, from http://people.ds.cam.ac.uk/kmj21/Bara.Response.6Jan12.pdf
Jílín, L. (2005). A brief introduction to pragmatics. Retrieved January 1, 2014 from http://www.lintroduction.com/Article_Print.asp?ArticleID=217.
K Dictionaries Ltd (2017) & Random House, Inc. (2005). Pragmatics. In Random House Kernerman Webster's College Dictionary. Retrieved February 26, 2017, from http://www.kdictionaries-online.com/DictionaryPage.aspx?ApplicationCode=18#&&DictionaryEntry=pragmatics&SearchMode=Entry
Leech, Geoffery N. (1983). Principles of pragmatics. New York: Longman Inc.
Liew, A. (2007). Understanding data, information, knowledge and their Inter-Relationships. Journal of Knowledge Management Practice, 7 (2), 102-122.
Lolli, F. M. A. (2013). Semantics and pragmatics in actual software applications and in web search engines: Exploring innovations. International Symposium on Language and Communication: Exploring Novelties, vol. 3, 955-962. IICS, 2013, Turkey. Retrieved July 24, 2016, from https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1307/1307.0087.pdf
Mansourian, Y. (2008). Contextual elements and conceptual components of information visibility on the Web. Library Hi Tech, 26(3), 440-453. Retrieved November 20, 2013, from http://www.emeraldinsight.com/doi/pdfplus/10.1108/07378830810903355
Mey, Jacob L. (2001). Pragmatics: An introduction. (2nd. ed.). Malden, MA : Blackwell publishing.
Mingers, J. (1995). Information and meaning: foundations for an intersubjective account. Information Systems Journal, 5(4), 285–306.
Moeschler, J. (2007). Pragmatics today: Lecture 1 (29 October 2007). Retrieved July 7, 2013, from http://www.unige.ch/lettres/linguistique/moeschler/enseignements/belgrade/cours1-print.pdf
Ng, K. B. (2002). The applicability of universal pragmatics in information retrieval intercation: A pilot study. Information Processing and Management, 38(2), 237-248.
Nöth, W. (1995): Handbook of semiotics. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press.
Oxford University Press (2017). Forma. In English Oxford Dictionaries. Retrieved October 17, 2017, from https://en.oxforddictionaries.com/definition/forma
Oxford University Press (2017). Information. In English Oxford Dictionaries. Retrieved March 17, 2017, from https://en.oxforddictionaries.com/definition/information
Oxford University Press (2017). Qualia. In English Oxford Dictionaries. Retrieved June 17, 2017, from https://en.oxforddictionaries.com/definition/qualia
Oxford University Press (2017). Semiosis. In English Oxford Dictionaries. Retrieved Mey 17, 2017, from https://en.oxforddictionaries.com/definition/semiosis
Peters. J. D. (1988). Information: Notes toward a critical history. Journal of Communication Inquiry [online], 12 (2). 9- 23. Retrieved March 17, 2017, from http://www.mdpi.com/2078-2489/2/3/510/pdf
Semiotics (n. d.). In Aryanpour dictionary. Retrieved July 15, 2017, from https://aryanpour.com/English-to-Farsi.php
Sieg, A., Mobasher, B., Burke, R., Prabu, G. & Lytinen, S. (2005). Representing user information context with ontologies. Proceedings of HCI International Conference, Las Vegas, Nevada, 210–217. Retrieved November 20, 2013, from http://maya.cs.depaul.edu/mobasher/papers/arch-uahci05.pdf
Singh, M. P. (2002). The pragmatic web. IEEE Internet Computing, 6(3), 4-5. Retrieved March 16, 2016, from https://www.csc2.ncsu.edu/faculty/mpsingh/papers/columns/bi-6-3-02.pdf.
Talja, S., Keso, H., & Pietilainen, T. (1999). The production of context in information seeking research: a metatheoretical view. Information Processing and Management, 35(6), 751-763.
Vallet, D. (2007). Personalized information retrieval in context using ontological knowledge. (Doctoral dissertation). Retrieved January 20, 2014, from http://ir.ii.uam.es/msc/DEA_dvallet.pdf
White, H. D. (2015). Co-cited author retrieval and relevance theory: Examples from the humanities. Scientometrics, 102(3), 2275-2299. Retrieved December 8, 2016, from http://cyber.sci-hub.bz/MTAuMTAwNy9zMTExOTItMDE0LTE0ODMtNA==/white2015.pdf
White, H. D. (2017). Relevance theory and distributions of judgments in document retrieval. Information Processing and Management, 53(5), 1080-1102.
Wikimedia Foundation, Inc. (2016). Pragmatic web. In the Wikipedia: The free encyclopedia. Retrieved March 16, 2017, from https://en.wikipedia.org/wiki/Pragmatic_web
Wikimedia Foundation, Inc. (2017). Information. In the Wikipedia: The free encyclopedia. Retrieved June 16, 2017, from https://en.wikipedia.org/wiki/Information
Yakin, H. S. M., & Totu, A. (2014). The semiotic perspectives of Peirce and Saussure: A brief comparative study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 155, 4 – 8.
Yan, X. - S. (2011). Information science: Its past, present and future. Information, 2 (3), 510- 527.
Yule. G. (1996). Pragmatics. Oxford: Oxford University Press.
[1] . مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوریِ کنونی
)