نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• شهناز خادمی زاده ¹
• فائزه السادات طباطبایی امیری ²
• محمدرضا نصیری ³

¹ گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

² شهید چمران اهواز

³ کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه قم، ایران

چکیده

هدف:پژوهش حاضربدنبال این هدف است که باتوجه به موضوعات مورد جستجوی کاربران،انواع مختلف منابع دیجیتالی اعم کتابخانه درموضوعات متنوع راخوشه‌بندی نمایدتاگامی درجهت بهبودمجموعه‌سازی ومجموعه‌گستری وبهبود کیفیت خدمات کتابخانه دیجیتالی برداشته شود.

روش‌شناسی:پژوهش یک مطالعه تحلیلی ازنوع مقطعی بودکه درطول دوره 10ساله‌ی راه‌اندازی کتابخانه دیجیتالی آیت‌الله العظمی بروجردی درقم از سال1390 تاسال 1400 صورت پذیرفت.جامعه آماری،داده‌های10ساله‌ی مربوط به کتابخانه دیجیتالی استخراج شده در مردادماه1400 از نرم‌افزار نوسا است که پایگاه‌های کتابخانه SQL بوده و داده‌های استخراج شده به فرمت CSV تبدیل شدند. تکنیک‌داده‌کاوی قوانین انجمنی (الگوریتم Apriori) به منظور تعیین وابستگی منابع اطلاعاتی موردجستجوی کاربران در گروه‌های مختلف موضوعی،مورداستفاده قرارگرفت.پس ازاستخراج داده‌ها،آماده‌سازی وپاکسازی داده‌ها انجام شد.برای خوشه‌بندی و قوانین انجمنی ازنرم‌افزار مدلر نسخه18 و برای رسم نمودارهای شبکه‌ای،داده‌ها تبدیل به ماتریس شده و ازکتابخانه bibliometrix درنرم‌افزارR استفاده شد.

یافته‌ها:براساس استفاده کاربران ازموضوعات مختلف منابع در پایگاه‌های کتابخانه دیجیتالی،دوخوشه استخراج شده که خوشه1حدود 56 درصد و خوشه2 حدود 44 درصدداده‌ها را پوشش می‌دهند. درخوشه1، موضوعات فقه،اصول،دعا،ادبیات،طب،عرفان،تاریخ،اخلاق وعلوم بیشتر استفاده شده است. درخوشه2نیز، موضوعات کلام،حدیث،نحو،فلسفه،منطق،شعر،نجوم،ادعیه،تفسیرومتفرقه بیشترمورداستفاده واقع شده‌اند.یافته دیگر اینکه بیشترین میزان وقوع همزمان جستجو توسط کاربران مربوط به موضوع فقه باموضوعات منطق،اخلاق،وطب است.بعلاوه، زمانی که یک فرد درابتدا موضوع فقه راجستجوکرده،پس از آن،به احتمال 55درصد موضوع طب را نیزمورد مداقه قرارداده است.

نتیجه‌گیری: این مطالعه فرصت مناسبی را برای مدیران فراهم می‌آورد تا با شناسایی وشناخت جامعه کاربری،هماهنگی میان برنامه‌ریزی‌های مؤثر وتصمیم‌گیری‌های استراتژیک رابا نیازهای واقعی کاربران شکل داده وزمینه بهره‌مندی حداکثری ازمنابع منحصر بفرد اطلاعاتی این کتابخانه رادرسطح ملی و بین‌المللی فراهم آورند.ازاین‌رو،یافته‌های پژوهش علاوه براینکه لزوم توجه بیشتر مدیران کتابخانه درمجموعه‌سازی و تلاش در جهت دیجیتال‌سازی بیشتر منابع مربوط به حوزه‌های موضوعی مذکور را نمایان می‌سازد، می‌تواند در ارائه سیستم‌های توصیه‌گر در کتابخانه، مفید واقع شود.

کلیدواژه‌ها

• خوشه‌بندی
• مجموعه‌گستری
• کتابخانه دیجیتالی
• داده‌کاوی
• کتابخانه آیت‌الله بروجردی

موضوعات

• شماره انگلیسی

عنوان مقاله [English]

Clustering Digital Resources for Collection Development and Improving Archive and Digital Library Services

نویسندگان [English]

• Shahnaz khademizadeh ¹
• faeze sadat tabatabai amiri ²
• mohammadreza nasiri ³

¹ Associate Professor, Department of Information Science, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University, Ahvaz, Iran

² chamran university of ahvaz

³ Graduate of Master, Department of Information Science, Qom University, Iran.

چکیده [English]

Objectives:The present study seeks to cluster different types of digital resources including manuscripts,hot metal and lithography and other unique resources of library in various subjects based on the topics searched by users to facilitate the acquisition and collection development and improve the service quality of digital libraries.

Methodology:present study is a cross-sectional analytical study which has been carried out in the10-year period of launching Ayatollah Boroujerdi digital library in Qom from 2011 to 2021.The statistical population includes 10-year data related to digital library extracted in July2010 from NOSA digital resources archive software.The library databases were in SQL format,and extracted data were changed to CSV format.Out of various data mining techniques,the association-rule (ARM)(Apriori algorithm) was used to determine the interdependency of information resources searched by users in different subject areas.In data mining process,after data extraction,they were prepared and cleaned.For clustering and association rule mining, IBM Modeler18has been used and for drawing the network graphs,data has been transformed to matrix and bibliometrix library was used in R software.

Findings:Based on the users’ use of various topics in digital library databases,two clusters were extracted such that Cluster1 covered 56%and Cluster2 covered 44%of data.In the first cluster,the subjects such as jurisprudence, principles,prayer,literature, medicine,mysticism,history,ethics and sciences are more frequently used.In the second cluster,subjects of theology,Hadith,syntax,philosophy,logic,poetry,astronomy, prayers,interpretation and miscellaneous subjects are mostly used.The other finding is that the highest rate of simultaneous searches by users relates to the subject of jurisprudence with the topics of logic,ethics,and medicine.In addition,when a user first searches the subject of jurisprudence,s/he has searched the subject of medicine by probability of 55%.

Discussion:This study provides a good opportunity for the managers and administrators to coordinate effective planning and strategic decisions with the real needs of users by identifying and recognizing the user community.In this way,they could provide the ground for making maximum benefit from the unique information resources of this library at national and international levels.Therefore,the research findings highlight the need for more attention of library managers to acquisition and efforts to digitize most resources related to these subject areas. In addition,they could be useful in providing suggestion systems in the library.

کلیدواژه‌ها [English]

• Clustering
• Collection development.Digital library
• Data mining
• Ayatollah Boroujerdi library