نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• اورانوس تاج الدینی ¹
• فهمیمه باب‌الحوائجی ²
• ناصر کمال الدینی ³

¹ عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان

² دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

³ دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم وتحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی مشکلات و موانع دسترسی معلولین به اطلاعات کتابخانه‌ای و نیز ارائه یک الگوی مناسب برای دسترسی ایشان به اطلاعات از طریق کتابخانه‌های عمومی می‌باشد.

روش: این پژوهش به صورت آمیخته و با ترکیب روش‌های تحلیل محتوا (رویکرد کیفی) و تحلیل عاملی (رویکرد کمی) انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از روش مصاحبه نیمه‌ساختار‌یافته اطلاعات مورد نظر استخراج و با بررسی و کدگذاری آن‌ها عوامل تأثیرگذار حاصل شد. در مرحله انتهایی با تنظیم یک پرسشنامه بر اساس عوامل استخراج‌یافته از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته، به صورت الکترونیکی بین معلولین توزیع و در انتها 159 پرسش نامه تکمیل و دریافت شد. تحلیل و ارزیابی نیز با استفاده از نرم‌افزار‌های SPSS و Smart PLS انجام گردید.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که پاسخ‌دهندگان سه پارامتر دسترس‌پذیری، کتابداران وتجهیزات را در دسترسی معلولین به کتابخانه‌ها بسیار مهم می‌دانند به‌طوری که در نتایج تحلیلی در نرم‌افزار Smart PLS در حالت استاندارد برای متغیرهای مدل یعنی دسترس‌پذیری مقدار 849/0، نقش کتابداران به میزان 709/0 و تجهیزات نیز 53/0 به‌دست آمد. همچنین شاخص نیکویی (GOF) که بیانگر ارزیابی نهایی و کلی از مدل است مقدار مقدار 41/0 حاصل شد. از آنجا که مقدار مناسب این فاکتور 36/0 و بالاتر است لذا مدل پژوهش از نظر برازش خوب ارزیابی می شود.

نتیجه گیری: نتایج پژوهش پنج متغیر تأثیرگذار در دسترسی معلولین به اطلاعات کتابخانه‌ای را تأیید می‌کند. عوامل آشکار‌شده بر اساس درجه اهمیت از بیشتر به کمتر عبارت‌اند از: دسترس‌پذیری به کتابخانه، نقش کتابداران تجهیزات، قوانین و منابع می‌باشند لذا با در نظر گرفتن این متغیر‌ها می‌توان تا حدود زیادی مشکلات دسترسی معلولین کشور را به اطلاعات کتابخانه‌ای مرتفع نمود.

کلیدواژه‌ها

• الگوی دسترسی
• معلولین
• کتابخانه‌های عمومی
• منابع و قوانین
• نقش کتابدارن

موضوعات

• کتابخانه های عمومی

عنوان مقاله [English]

Determining the pattern of access to information through public libraries for disabled people

نویسندگان [English]

• OranusO Tajedini ¹
• Fahime Babalhavaeji ²
• Naser Kamaladini ³

¹ Department of  Information Sciences & universology shahid Bahonar University, Kerman, Iran.

² Associate Professor, Department of Information Science and Epistemology, Faculty of Literature and Social Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Unit, Tehran

³ Doctoral student of Information Science and Epistemology, Faculty of Literature and Social Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Unit, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Purpose: The purpose of this research is to investigate the problems and obstacles of disabled people accessing library information and also providing a suitable model for their access to information through public libraries.

Method: This research was done in a mixed way by combining the methods of content analysis (qualitative approach) and factor analysis (quantitative approach). In this research, first, by using interviews with 8 experts, including library librarians and researchers in the field of rehabilitation and disability, In this research, the desired information was extracted using the semi-structured interview method, and the influential factors were obtained by examining and coding them. In the final stage, by setting up a questionnaire based on factors extracted from semi-structured interviews, electronically it was distributed among the disabled and at the end 159 questionnaires were completed and received. Analysis and evaluation were done using SPSS and Smart PLS software.

Findings: The findings of the research show that the respondents consider the three parameters of accessibility, librarians and equipment to be very important in the access of disabled people to libraries. So that in the analytical results in the Smart PLS software, in the standard mode, for the variables of the model, i.e. accessibility, the value was 0.849, the role of librarians was 0.709, and the equipment was 0.53.Also, the goodness-of-fit index (GOF), which represents the final and overall evaluation of the model, was 0.41. Since the appropriate value of this factor is 0.36 and above, the research model is evaluated in terms of good fit.

Conclusion: The results of the research confirm the five influencing variables in the access of the disabled to library information. The revealed factors based on the degree of importance from the most to the least are:

Accessibility to the library, the role of librarians are equipment, rules and resources. Therefore, by taking into account these variables, it is possible to solve the problems of disabled people's access to library information to a large extent.

کلیدواژه‌ها [English]

• public libraries
• access pattern
• disabled
• role of librarians
• resources and laws