Document Type : Research Paper

Authors

Abstract

هدف. انگیزۀ اصلی پژوهشگران از نوشتن این مقاله بیان وجود نوعی آشفتگی در کاربرد کلمه "افسانۀ عامیانه" در کتاب‌ها و مقالات مربوط به ادبیات و متون ادبی مربوط به ایران و ارائۀ تعریفی برای افسانۀ عامیانه است. ضرورت بحث درباره علل آشفتگی در کاربرد و بیان معانی مختلف واژة "افسانه" به این دلیل است که پژوهشگرانی که منابع ادبی را مورد بررسی قرار می­دهند با این مغالطه آشنا شوند و در پژوهشهای خویش، معنای واحدی از افسانه را به کار گیرند. اکنون با پژوهشگرانی مواجه هستیم که معنای درست "افسانه" و کاربرد آن را نمی­دانند. این پژوهش در پی آن است که معنای یکسانی را پس از مطالعه منابع مختلف مربوط به ادبیات،  ارائه دهد.
روش: این بررسی به روش کتابخانه ای و با تکیه بر متون و منابع معتبر موجود و نیز در مشورت با اساتید اهل این حوزه صورت گرفته است.
یافته ها و نتیجه گیری: مقالۀ حاضر مشتمل بر دو بخش است. در بخش نخست، پس از بیان انگیزۀ نگارش مقاله، به تعریف افسانه، پرداخته و پس از آن اشتباه‌های مکرر نویسندگان و مترجمان ایرانی در کاربرد کلمه افسانه به جای قصه و اسطوره بررسی و نمونه‌هایی از این به هم ریختگی در کاربرد این لغات به جای هم بیان می‌شود.‌ در بخش دوم پیشنهادهایی برای پرهیز از این اشتباه­­ها ذکر و ضمن ارائۀ چند پیشنهاد، تعریفی برای افسانۀ عامیانه پیشنهاد می­گردد.

Keywords

انوشه، حسن. (1375). دانشنامه ادب فارسی. ج2. تهران: دانشنامه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات.
بتلهایم، برونو. (1381). افسون افسانه­ها. ترجمه اختر شریعت­زاده. تهران: هرمس، گفتگوی تمدنها.
جی لوکونز، ربه کا. (1387). نقد ادبی در ادبیات کودک/ انواع ادبی. ترجمۀ شهره کائدی. کتاب ماه کودک و نوجوان، شمارۀ 130 و 131. ص. 43-37.
حکم آبادی، محمود. (1383). تحلیلی بر افسانه­های مندرج در تذکره­های فارسی. دو فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دوره جدید، شمارۀ سوم. پاییز و زمستان، ص. 67-55.
داد، سیما. (1382).  فرهنگ اصطلاحات ادبی: واژه‌نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپائی (تطبیقی و توضیحی). تهران: مروارید.
دارم، محمود. (1381). "انواع ادبی"، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، فروردین و اردیبهشت، شمارۀ 54 و 55، ص. 46-40.
درویشیان، علی اشرف. (1378).  فرهنگ افسانه های ایرانی. تهران: کتاب و فرهنگ.
ذاکر شهرک، مینا. (1381). افسانه‌ها و کارکردهای متفاوت: افسانه­ها در ایران و تأثیر آن بر کودکان. کتاب ماه کودک و نوجوان، تیر و مرداد، شمارۀ 57 و 58، ص. 35-33.
سبزیان، سعید. کزازی، میر جلال الدین. (1388). فرهنگ نظریه و نقد ادبی: واژگان ادبیات و حوزه‌های وابسته انگلیسی – فارسی. تهران: مروارید.
شریفی، محمد. (1387).  فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو، معین.
شمیسا، سیروس. (1378).  انواع ادبی. تهران: فردوس.
شورای کتاب کودک. (1390). فرهنگنامه کودکان و نوجوانان. ج3. تهران: فرهنگنامه کودکان و نوجوانان.
صدری افشار، غلامحسین. (1369).  فرهنگ زبان فارسی امروز. تهران: کلمه.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گروه واژه گزینی. (1388). اصول و ضوابط واژه گزینی همراه با شرح و توضیحات. ویرایش سوم با تجدید نظر. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
قاسمی پور، قدرت. (1391). درآمدی بر نظریۀ گونه های ادبی. ادب پژوهی، شماره نوزدهم، بهار 1391، ص. 56-29
کادن، جی. ای. (1380).  فرهنگ توصیفی ادبیات و نقد. ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: شادگان.
محجوب، محمدجعفر. (1382). ادبیات عامیانه‌ی ایران: مجموعه مقالات درباره‌ی افسانه‌ها و آداب و رسوم مردم ایران. ج1.  تهران: چشمه.
محمدی، محمد‌هادی. (1380).  تاریخ ادبیات کودکان ایران. ج1. تهران: چیستا.
مزداپور، کتایون. (1383). داغ گل سرخ و چهارده گفتار دیگر دربارۀ اسطوره. تهران: اساطیر.
منصوری، رضا. (1390). واژه گزینی در ایران و جهان، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. تهران: آثار.
میرصادقی، جمال. (1376). ادبیات داستانی: قصه، داستان کوتاه، رمان با نگاهی به داستان‌نویسی معاصر ایران. تهران: شفا.
ناولز، مورای؛ مامجر، کریستن. (1380). فصلی از یک کتاب: کارکرد زبان در ادبیات کودک (2): گونه‌های ادبی در ادبیات کودک. ترجمه شهرام اقبال زاده.  کتاب ماه کودک و نوجوان. شماره 44. اردیبهشت. ص. 70-68.
یوسفی، محمدرضا. (1387) ادبیات کهن، ادبیات نو: گردآوری، ساده نویسی، بازنویسی، بازنگری، بازآفرینی. تهران: پیک بهار.