نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• مهدی درم نثاری ¹
• فهیمه باب الحوائجی ²
• زهرا اباذری ³
• نجلا حریری ⁴
• فاطمه نوشین فرد ⁵

¹ دانشجوی مقطع دکتری رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² دانشیار گروه علوم ارتباطات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

³ دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال ، تهران، ایران

⁴ استاد گروه علوم ارتباطات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

⁵ دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی پژوهش، تحلیل نقش راهبردی کتابخانه‌های عمومی در ژئوپلیتیک اطلاعات ایران است. این پژوهش، از نظر هدف، کاربردی با رویکرد آمیخته (کیفی-کمی)است.
گردآوری اطلاعات بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمّی از پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده شد. جامعة آماری در بخش کیفی، 13 نفر از خبرگان و اساتید دانشگاه است که با روش هدفمند مبتنی بر معیار انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی انجام یافت. جامعه بخش کمّی پژوهش شامل مدیران‌کل و معاونان ادارات‌کل کتابخانه‌های عمومی کشور وکتابداران استان های دارای کتابخانه اصلی و مرکزی در پنج خوشه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز کشور شامل 10 استان بود و 201 پرسشنامه کامل پس از پاسخگویی دریافت شده و تحلیل یافته ها از طریق تحلیل عاملی انجام پذیرفت.
یافته‌ها نشان می‌دهدکتابخانه‌ها تلویحاً از جهت تقویت هویت فرهنگی و ارتقای آگاهی‌های عمومی، خصوصاً از منظر تقویت هویت ایرانی-اسلامی، به عنوان یکی از سه مولفه اصلی جغرافیای سیاسی نقش دارند . همچنین بر اساس یافته‌ها، تامین متمرکزمنابع توسط نهاد کتابخانه ها که کاربران نقش آشکار و اثرگذاری در فرایند انتخاب ندارند با رویکرد جریان آزاد اطلاعات در تناقض است. برلزوم توجه سیاست‌گذاران ملی به نقش کتابخانه‌های عمومی به عنوان یک فضای گفتمانی عمومی در انتقال فرهنگ و اطلاعات و پایگاهی برای تقویت قدرت دفاع نرم، آموزش و تبیین نقش مشخص به کتابداران، توسعه زیرساخت‌های فناورانه کتابخانه‌ها، تامین منابع بر اساس نیازهاو خواست مخاطب، پایش هدفمند فعالیت‌ها و افزایش خدمات گیرندگان از کتابخانه‌های عمومی تاکیدشد.
نتیجه‌گیری: بمنظور نقش‌آفرینی کتابخانه‌ها در ژئوپلیتیک اطلاعات ایران بایدجامعه کاربران بیشتری درمعرض بهره‌مندی از خدمات کتابخانه‌هاقرار گیرند. همچنین،سیاست‌گذاران ملی به نقش این مراکز بعنوان فضای گفتمانی عمومی وپایگاهی برای تقویت هویت ملی وقدرت دفاعی نرم برنامه ریزی کنند.

کلیدواژه‌ها

• ژئوپلیتیک اطلاعات
• جغرافیای سیاسی اطلاعات
• دفاع نرم
• هویت فرهنگی
• کتابخانه‌های عمومی

موضوعات

• کتابخانه های عمومی

عنوان مقاله [English]

Analysis the strategic role of public libraries on Iran’s geopolitics of information

نویسندگان [English]

• Mahdi Deramnesari ¹
• Fahimeh Babalhavaeji ²
• zahra abazari ³
• Nadjla Hariri ⁴
• fatemeh nooshnfard ⁵

¹ Ph.D. student of Department of Communication & Knowledge Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Faculty member of Department of Communication & Knowledge Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ Faculty member of Department of Library & Information science, Tehran North Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

⁴ Faculty member of Department of Communication & Knowledge Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

⁵ Faculty member of Department of Communication & Knowledge Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The main purpose of this study is to analyze the strategic role of the public libraries in the Iran Geopolitics of Information This is an applied research with a mixed method (qualitative-quantitative) approach. To collect qualitative information, a semi-structured interview has been used. In the quantitative part, a researcher-made questionnaire Based on the result of the qualitative part, has been used. The statistical population of the research in the qualitative section includes 13 experts and university professors who were selected by a purposeful method based on criteria and has been analyzed using qualitative content analysis method. The findings of quantitative part has been analyzed using factor analysis. The population of the quantitative part, included the head managers and deputies of the general administrations of the Iran's public libraries (70 people) and the librarians of the provinces that have main and central public libraries from five clusters of north, south, east, west and center of Iran, including 10 provinces & 160 librarians. 201 complete questionnaires were received. Findings shows that, libraries have an implicitly role in strengthening cultural identity and increasing public awareness, especially in terms of strengthening Iranian-Islamic identity, as one of the three main components of geopolitics, but this role is not designed for a specific mission and It is also not clearly explained in upstream documents. Also, based on the findings, the centralized resources acquisition by the Iran Public Libraries Foundation for all public libraries in an integrated manner that there is not any clear role of users need in the selection process is inconsistent with the Free-Flow of Information approach. Other points of emphasis in the findings were: national policymakers should pay attention to the role of public libraries as a public discourse space in transmitting culture and information and a base for strengthening the power of soft defense, training and explaining the specific role for librarians, developing technological infrastructure of libraries, providing resources based on local needs and the audience needs, continuous and purposeful monitoring of activities and increasing the number of service recipients from public libraries.

کلیدواژه‌ها [English]

• Geopolitics of information
• soft power
• public libraries
• cultural identity