آمنه سادات طاهریان؛ مرتضی کوکبی؛ زاهد بیگدلی؛ علیرضا جلیلی فر
چکیده
هدف: 1) بررسی و معرفی منظورشناسی به‌لحاظ چیستی، خاستگاه و جایگاه نظری؛ 2) ارائه شواهد و مصادیقی در راستای پیوندهای نظری و کاربردی منظورشناسی با علم اطلاعات. روش‌شناسی: پژوهش حاضر به روش کتابخانهای (سندی)- تحلیلی انجام شد. یافتهها: طبق متون، منظورشناسی شاخه‌ای از نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی است که بر روابط بین نشانه‌ها با مفسرانشان ...
بیشتر
هدف: 1) بررسی و معرفی منظورشناسی به‌لحاظ چیستی، خاستگاه و جایگاه نظری؛ 2) ارائه شواهد و مصادیقی در راستای پیوندهای نظری و کاربردی منظورشناسی با علم اطلاعات. روش‌شناسی: پژوهش حاضر به روش کتابخانهای (سندی)- تحلیلی انجام شد. یافتهها: طبق متون، منظورشناسی شاخه‌ای از نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی است که بر روابط بین نشانه‌ها با مفسرانشان و مطالعه معنا در بافت استفادهی زبان تمرکز دارد، حاصل تلاش مشترک فیلسوفان و زبانشناسان و نوعی تغییر پارادایم برای پاسخگویی به مسائل غیرقابل حل از سوی پارادایمهای پیشین است. همچنین برای پیوندهای منظورشناسی با علم اطلاعات در سطح نظری شواهدی چون 1) پیوند بنیادی دو مفهوم معنا و اطلاعات، 2) تنگنای یکسان معنا- علم، 3) نشانه‌شناسی، مبنایی برای مطالعه ماهیت اطلاعات، 4) نقش منظورشناسی در دیدگاهها و نظریات نوین اطلاعات و ارتباط و 5) بافت، عامل مشترک مورد توجه و در سطح کاربردی، مصادیقی چون 1) توسعه وب منظورشناختی، 2) انعکاس منظورشناسی در مطالعه تعاملات اطلاعاتی و 3) راهیابی نظریه ربط منظورشناسی به علم اطلاعات یافت شدند.نتایج: انتظار میرود منظورشناسی مسیرهای نوین پژوهشی برای علم اطلاعات به ویژه در بسترهای تعامل اطلاعات فراهم سازد.
مرتضی کوکبی؛ فریده عصاره؛ سمیه علمدار
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان انطباق فهرستبرگه‌های فیپای سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران در پشت صفحات عنوان کتاب‌ها با پیشینه‌های فیپای مندرج در نرم افزار رسا انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع تحلیل محتواست. گردآوری دادهها با استفاده از یک سیاهه‌وارسی محقق‌ساخته صورت گرفت و برای تجزیه و تحلیل ...
بیشتر
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان انطباق فهرستبرگه‌های فیپای سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران در پشت صفحات عنوان کتاب‌ها با پیشینه‌های فیپای مندرج در نرم افزار رسا انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع تحلیل محتواست. گردآوری دادهها با استفاده از یک سیاهه‌وارسی محقق‌ساخته صورت گرفت و برای تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی شامل فراوانی و درصد استفاده شده است. یافتهها: تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که به طور متوسّط میزان مطابقت فهرستبرگه‌های فیپای سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی با پیشینه‌های فیپای مندرج در نرم افزار رسا 92 درصد است نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان داد که نسبت به گذشته، ناشران نیز به اهمیت فهرستنویسی پیش از انتشار پی بردهاند، و در هنگام دریافت فیپا اطلاعات درست و مستند را به فهرستنویسان کتابخانۀ ملّی ارائه میدهند و پس از انتشار کتاب نیز اطلاعات را تغییر نمیدهند.
مرتضی کوکبی؛ فاطمه سبزی زاده؛ غلامرضا حیدری
چکیده
Abstract: The purpose of the present survey is to study the status of knowledge documentation in SCU registrars from the registrars’ employees’ viewpoints in SCU. The research is a survey of a descriptive-analytical type. The questionnaires were distributed among 110 registrars’ employees in SCU. To analyze the data, some descriptive and inferential statistical tests were employed. Findings indicate that the documentation status is relatively desirable, and the employees’ awareness of documentation values is high. Based on employees’ viewpoints, five instructional, ...
بیشتر
Abstract: The purpose of the present survey is to study the status of knowledge documentation in SCU registrars from the registrars’ employees’ viewpoints in SCU. The research is a survey of a descriptive-analytical type. The questionnaires were distributed among 110 registrars’ employees in SCU. To analyze the data, some descriptive and inferential statistical tests were employed. Findings indicate that the documentation status is relatively desirable, and the employees’ awareness of documentation values is high. Based on employees’ viewpoints, five instructional, behavioral, technological, legal, and structural infrastructures and factors were found necessary for documentation. Transmission of employees' experiences to others before retirement, experienced registrars’ employees privilege of intellectual property rights, publication of a documented manual of knowledge and important actions performed in registrars, and the publication of employees’ documented knowledge in specialized periodicals or as books were among mechanisms identified to improve and develop the documentation system in registrars. Keywords: documentation, experienced employees, registrars’ employees, knowledge management, SCU
ملک رضوان واعظی؛ مرتضی کوکبی؛ مختار ابراهیمی
چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه پیشنهادهایی جهت انجام اصلاحات در فرمول‌های فلش/دیانی و گانینگ/دیانی می‌باشد. روش: در این پژوهش گردآوری دادهها به روش کتابخانهای انجام شده است. سپس بر اساس داده‌های گردآوری شده به روش کتابخانهای، متونی برگزیده از نظر سطح خوانایی، با استفاده از فرمول‌های فلش/دیانی و گانینگ/دیانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ...
بیشتر
هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه پیشنهادهایی جهت انجام اصلاحات در فرمول‌های فلش/دیانی و گانینگ/دیانی می‌باشد. روش: در این پژوهش گردآوری دادهها به روش کتابخانهای انجام شده است. سپس بر اساس داده‌های گردآوری شده به روش کتابخانهای، متونی برگزیده از نظر سطح خوانایی، با استفاده از فرمول‌های فلش/دیانی و گانینگ/دیانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. یافتهها: یافتهها نشان میدهد که در فرمول فلش/دیانی، شمار واژگان در هر جمله و میانگین شمار هجاها در یکصدکلمه، همچنین همپوشانی برخی اعداد لازم است تصحیح شوند و در فرمول گانینگ/دیانی، هم واژگان چهارهجایی و هم واژگان بیش از چهارهجایی باید شمارش شوند. نتیجه گیری: فرمول فلش/دیانی، از نظر شمار واژگان در هر جمله و میانگین شمار هجاها در یکصدکلمه و همپوشانی اعداد نیاز به تعدیل دارد و در فرمول گانینگ/دیانی هم واژگان چهارهجایی و هم واژگان بیش از چهارهجایی باید شمارش شوند. به همین دلایل فرمول‌های جدیدی بهجای هر یک از آنها پیشنهاد گردید.
نرگس خانی؛ مرتضی کوکبی
دوره 6، 14، پاییز و زمستان ، اسفند 1393، ، صفحه 37-52
چکیده
هدف. انگیزۀ اصلی پژوهشگران از نوشتن این مقاله بیان وجود نوعی آشفتگی در کاربرد کلمه "افسانۀ عامیانه" در کتاب‌ها و مقالات مربوط به ادبیات و متون ادبی مربوط به ایران و ارائۀ تعریفی برای افسانۀ عامیانه است. ضرورت بحث درباره علل آشفتگی در کاربرد و بیان معانی مختلف واژة "افسانه" به این دلیل است که پژوهشگرانی که منابع ادبی را مورد بررسی قرار ...
بیشتر
هدف. انگیزۀ اصلی پژوهشگران از نوشتن این مقاله بیان وجود نوعی آشفتگی در کاربرد کلمه "افسانۀ عامیانه" در کتاب‌ها و مقالات مربوط به ادبیات و متون ادبی مربوط به ایران و ارائۀ تعریفی برای افسانۀ عامیانه است. ضرورت بحث درباره علل آشفتگی در کاربرد و بیان معانی مختلف واژة "افسانه" به این دلیل است که پژوهشگرانی که منابع ادبی را مورد بررسی قرار میدهند با این مغالطه آشنا شوند و در پژوهشهای خویش، معنای واحدی از افسانه را به کار گیرند. اکنون با پژوهشگرانی مواجه هستیم که معنای درست "افسانه" و کاربرد آن را نمیدانند. این پژوهش در پی آن است که معنای یکسانی را پس از مطالعه منابع مختلف مربوط به ادبیات، ارائه دهد.
روش: این بررسی به روش کتابخانه ای و با تکیه بر متون و منابع معتبر موجود و نیز در مشورت با اساتید اهل این حوزه صورت گرفته است.
یافته ها و نتیجه گیری: مقالۀ حاضر مشتمل بر دو بخش است. در بخش نخست، پس از بیان انگیزۀ نگارش مقاله، به تعریف افسانه، پرداخته و پس از آن اشتباه‌های مکرر نویسندگان و مترجمان ایرانی در کاربرد کلمه افسانه به جای قصه و اسطوره بررسی و نمونه‌هایی از این به هم ریختگی در کاربرد این لغات به جای هم بیان می‌شود. در بخش دوم پیشنهادهایی برای پرهیز از این اشتباهها ذکر و ضمن ارائۀ چند پیشنهاد، تعریفی برای افسانۀ عامیانه پیشنهاد میگردد.
رقیه حجازی؛ مرتضی کوکبی؛ سمیه علمدار
دوره 6، 13، بهار و تابستان ، مرداد 1393، ، صفحه 69-88
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تفاوتهای موجود در میان فهرستنویسی پیش از انتشار چاپهای مختلف یک اثر و استانداردهای مورد استفاده، و همچنین تأثیر آنها بر بازیابی و گردهمآوری آثار انجام شد. روش/رویکرد پژوهش: روش این پژوهش از نوع مطالعه موردی است که در آن، برای نمونه فهرستبرگه‌های فیپای متعلق به چاپهای مختلف کتاب «خاطرات ...
بیشتر
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تفاوتهای موجود در میان فهرستنویسی پیش از انتشار چاپهای مختلف یک اثر و استانداردهای مورد استفاده، و همچنین تأثیر آنها بر بازیابی و گردهمآوری آثار انجام شد. روش/رویکرد پژوهش: روش این پژوهش از نوع مطالعه موردی است که در آن، برای نمونه فهرستبرگه‌های فیپای متعلق به چاپهای مختلف کتاب «خاطرات یک الاغ» که از سال 1378-1390 هفت بار چاپ شده است، انتخاب شد. یافتهها: یافتههای حاصل از پژوهش نشان داد که تفاوتهای شناسایی شده در میان فهرستبرگهها، از یک سو بر بازیابی و گردهمآوری آثار و از سوی دیگر، بر اجرای الگوی اف.آر.بی.آر. در نظامهای ذخیره و بازیابی اطلاعات تأثیرگذار هستند. نتیجه: نتایج نشان میدهد که فهرستبرگه‌های فیپا ابزارهای مناسبی برای فراهمآوری نظامهای ذخیره و بازیابی اطلاعات نیستند، و اشکالات موجود در آنها دستیابی به کارکردهای اساسی فهرستهای کتابخانه را دچار مشکل میکند.
مرتضی کوکبی؛ فریده عصاره؛ محمدحسن عظیمی؛ ماجد هاشمی
دوره 4، 10، پاییز و زمستان ، دی 1391، ، صفحه 61-78
چکیده
هدف: هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی و استفاده کتابداران دانشگاههای شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از قابلیتهای نرمافزار جامع کتابخانهای پارس آذرخش است.
روش تحقیق: در این پژوهش 81 کتابدار شرکت داشتند. از پرسشنامۀ محقق ساخته برای جمعآوری اطلاعات استفاده شد. برای تحلیل دادهها از آزمونهای تی ...
بیشتر
هدف: هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی و استفاده کتابداران دانشگاههای شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از قابلیتهای نرمافزار جامع کتابخانهای پارس آذرخش است.
روش تحقیق: در این پژوهش 81 کتابدار شرکت داشتند. از پرسشنامۀ محقق ساخته برای جمعآوری اطلاعات استفاده شد. برای تحلیل دادهها از آزمونهای تی مستقل، تحلیل واریانس، و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
یافتهها: یافتهها نشان داد که کتابداران به میزان بسیار کمی توانایی استفاده از قابلیتهای نرمافزار پارس آذرخش دارند؛ آنان حدوداً 019/37% میتوانند از نرمافزار استفاده کنند. از مجموع 13 قابلیت مورد بررسی، میزان استفاده از 10 قابلیت آن پایینتر از 50% ، و تنها 3 قابلیت آن بالای 50% می‌باشد که در این بین کمترین میزان استفاده مربوط به بخش مدیریت در قسمت سرویسدهنده، و بیشترین میزان استفاده مربوط به بخش ورود و تصحیح اطلاعات در قسمت سرویسگیرنده بود. همچنین، کتابداران در استفاده از قابلیتهای موجود در قسمت سرویسدهنده توانایی بسیار کمی دارند (398/28%).
نتیجهگیری: به طور کلی، برخلاف آنچه که انتظار می رفت، کتابداران توانایی کمی در استفاده از قابلیتهای نرم افزار جامع کتابخانه ای پارس آذرخش دارند.
مرتضی کوکبی؛ میترا پشوتنی زاده؛ فریده عصاره؛ عبدالحمید معرف زاده
دوره 3، شماره 8 ، دی 1390، ، صفحه 1-26
چکیده
هدف: هدف این پژوهش، بررسی میزان استفاده از فیلدهای موجود و مناسب یونی مارک و مارک 21 برای منابع الکترونیکی در کاربرگه منابع الکترونیکی کتابخانه ملی ایران و میزان تغییر و بومی سازی فیلدهای یونی مارک در کاربرگه منابع الکترونیکی این کتابخانه است.
روش: ابتدا تمام فیلدهای مناسب و قابل کاربرد برای منابع الکترونیکی در هر دو فرمت یونی مارک ...
بیشتر
هدف: هدف این پژوهش، بررسی میزان استفاده از فیلدهای موجود و مناسب یونی مارک و مارک 21 برای منابع الکترونیکی در کاربرگه منابع الکترونیکی کتابخانه ملی ایران و میزان تغییر و بومی سازی فیلدهای یونی مارک در کاربرگه منابع الکترونیکی این کتابخانه است.
روش: ابتدا تمام فیلدهای مناسب و قابل کاربرد برای منابع الکترونیکی در هر دو فرمت یونی مارک و مارک 21 شناسایی شدند و جدول تطبیقی یونی مارک به مارک 21 تهیه گشت. سپس کاربرگهای واحد با ادغام سه کاربرگه لوحه آموزشی، لوح فشرده بدون موسیقی و منابع الکترونیکی کتابخانه ملی ایران، ایجاد و با فیلدهای شناسایی شده در یونی مارک و مارک 21 مقایسه شد.
یافتهها: از جمله نتایج این پژوهش این است که برخی فیلدها با مفاهیم جدید مطرح شده، نه در یونی مارک و نه در مارک 21 وجود ندارند. تغییر مفهوم برخی از کدهای فیلدهای فرعی نیز باعث شده که هیچ یک از این دو فرمت مارک، دارای این فیلدهای فرعی نباشند. علاوه بر این موارد، یونی مارک 51 فیلد فرعی و مارک 21، 84 فیلد فرعی کاربرگه منابع الکترونیکی را نتوانستند پوشش دهند. در مقابل، کاربرگه منابع الکترونیکی نیز، 51 فیلد و 55 فیلد فرعی یونی مارک؛ و 50 فیلد مارک 21 (به جز 59 فیلدی که دارای هیچ معادلی در یونی مارک نیستند) را در خود نداشت.
پیشنهادها: پیشنهاد می شود که فیلدها و فیلدهای فرعی استفاده نشده یونی مارک در کاربرگه منابع الکترونیکی، و از فیلدها و فیلدهای فرعی استفاده نشده مارک 21 نیز در کاربرگه نهایی منابع الکترونیکی با تأیید کمیته دائمی یونی مارک، استفاده شود تا کاربرگهای کاملتر و سازگارتر با نیازهای دنیای امروز در کتابخانه ملی ایران ایجاد گردد و موجب سازماندهی بهتر این منابع در ایران شود.
اصالت/ارزش: از آنجایی که در عصر حاضر از منابع الکترونیکی استفاده گسترده ای به عمل میآید و کاربرگه مارک ایران برای این گروه از مواد بر مبنای یونی مارک تهیه شده است، مقایسه این کاربرگه با یونی مارک خواهد توانست قابلیتهای استفاده نشده یونی مارک در این کاربرگه را نشان دهد. به علاوه از آنجایی که مارک 21 روزآمدتر از یونی مارک، نسبت به آن از طرحهای ابردادهای بیشتری برای نیازهای عصر حاضر برخوردار و در حال حاضر توسط کشورهای بسیاری مورد استفاده است، شناسایی و استفاده از فیلدهای جدید مارک 21 و تواناییهای آن در مورد منابع الکترونیکی نیز می تواند در غنیتر و سازگارتر کردن این کاربرگۀ ایران با نیازهای عصر جدید کمک شایانی نماید.
